ულიცენზიო მართლმადიდებლობა

თბილისში მოქმედი საეკლესიო მაღაზიები საპატრიარქოს არ უკუთვნის, თუმცა საგადასახადო შეღავათებით სარგებლობენ.

14 წლის ნათია მუსიკალურ სკოლაში სწავლობს და კვირაობით ეკლესიის გუნდში გალობს. ის "მრევლის ბიბლიოთეკის" სერიით გამოცემული წიგნის - "რა უნდა იცოდეს ყოველმა გოგონამ" - მთავარი გმირია. რუსი მღვდლის ალექსი გრაჩოვის წიგნი, რომელიც ქართულად დეკანოზ ზაქარია ძინძიბაძის რედაქტირებით ითარგმნა, ნათიას დედის რჩევებზეა აგებული. დედა შვილს ხატოვნად უხსნის, თუ როგორ ჩნდება ახალი სიცოცხლე, რა არის თავისუფლება, რწმენა, სიყვარული, განსაცდელი...

"როდესაც ორწლინახევრისა იყავი, გადავწყვიტეთ, შენთვის მულტფილმი გვეჩვენებინა... აქედან დაიწყო ყველაფერი. იმ დღიდან, თითქოს უცაბედად შეგცვალეს. ხშირად მიიწევდი ტელევიზორისკენ და მეხვეწებოდი, - ჩართეო. ვეღარ გცნობდით, ყვიროდი, ტიროდი, შეშინებულს გეღვიძებოდა, თითქოს ვიღაც მოგდევდა, საშინელებები გელანდებოდა... მე გავვარდი ეკლესიაში მამაოსთან, მაშინვე მკითხა, - ტელევიზორს ხომ არ უყურებსო".

მულტფილმების პერსონაჟებით გაფორმებული ბლოკნოტები და სტიკერები ხატებთან ერთად ბარნოვის ქუჩაზე მაღაზია "ნუგეშში" იყიდება.

"ნუგეშის" გამყიდველი მეუბნება, რომ მათი მაღაზია საპატრიარქოს ეკუთვნის. თუმცა, ირკვევა, რომ ეს ასე არ არის. არც ეს და არც სხვა, მათ შორის ეკლესიის ეზოებში განთავსებული მაღაზიები, საპატრიარქოს არ ექვემდებარება.

უშუალოდ საპატრიარქოს სულ სამი საეკლესიო მაღაზია ეკუთვნის - ქაშუეთის წინ, სიონის და სვეტიცხოვლის ეზოებში მდებარე. თუმცა, საპატრიარქოს კონტრაქტორია თბილისის 30-მდე საეკლესიო მაღაზიაც. საპატრიარქო ამ მაღაზიებიდან მხოლოდ მოგების გარკვეულ პროცენტს იღებს. თუმცა, მათ შორის კავშირი ფინანსური ურთიერთობით წყდება. ამიტომ დახლებზე ხშირად ისეთი ნივთებიც ხვდება, რომლებიც "ნათიას" ცდუნებისკენ უბიძგებს, ანდა უბრალოდ მდარე ხარისხით გამოირჩევა.

მამა სერაფიმე ჭედია საპატრიარქოს ფინანსურ განყოფილებას, ბოლო ერთი წელია, განაგებს და აპირებს, თავად დაიაროს ქალაქში არსებული ყველა საეკლესიო მაღაზია. ძალიან უკვირს, როცა გასაღების საკიდს ვაჩვენებ აი, ამ გამოსახულებით - . ეს არასაეკლესიო დანიშნულების მქონე სუვენირი საპატრიარქოს კონტრაქტორ მაღაზია "მადლში" იყიდება. ოთხმოციან წლებში შექმნილი ღიმილის ეს ტიპოგრაფიული სიმბოლო დღეს განსაკუთრებით ინტერნეტფორუმებზეა პოპულარული. ინტერნეტი და კომპიუტერი კი "ნათიასთვის" თითქმის აკრძალულ გართობად ითვლება: "იმ ქალიშვილების 80 პროცენტი, ვისი მუშაობაც კომპიუტერთან არის დაკავშირებული, ან დედა ვერ ხდება, ან ავადმყოფ ბავშვს აჩენს", - წერია "ნათიას წიგნში". მამა სერაფიმეს არაფერი აქვს საწინააღმდეგო ზოგადად კომპიუტერების, მაგრამ "სმაილიკის" მოხვედრას საეკლესიო მაღაზიაში მეტისმეტად მიიჩნევს. თუმცა, იგი იმასაც ამბობს, რომ საპატრიარქოს სახელით უამრავი მეწარმე სარგებლობს. "ჩვენ გადასახადისგან განთავისუფლებულები ვართ, მაგრამ ჩვენს მაღაზიაში და კერძო პირის გახსნილ მაღაზიაშიც ხატის თუ სხვა საეკლესიო ნივთების ფასი თანაბრად ხელმისაწვდომია. როგორც ჩანს, ისინიც არ იხდიან გადასახადს, გამოსარკვევი ზუსტად ეგ არის, როგორ ახერხებენ ამას", - ამბობს მამა სერაფიმე.

საქართველოს სამოციქულო მართლმადიდებლურ ეკლესიასა და სახელმწიფოს შორის გაფორმებული კონსტიტუციური შეთანხმების მიხედვით, ეკლესიის მიერ წარმოებული ღვთისმსახურების პროდუქციის შემოტანა გადასახადებისგან გათავისუფლებულია. ხოლო საპატრიარქოს მიერ რელიგიური დანიშნულების მქონე პროდუქციის რეალიზაციით მიღებული მოგება არ იბეგრება. ეს საკონსტიტუციო გარანტიები კი საკმარისი ხდება იმისთვის, რომ სახელმწიფომ საერთოდ უარი თქვას ყველა ტიპის საეკლესიო მაღაზიის შემოწმებაზე, იმის მიუხედავად, უშუალოდ საპატრიარქოს ექვემდებარება ეს მაღაზია, მხოლოდ მისი კონტრაქტორია, თუ სრულიად დამოუკიდებლადაა გახსნილი. მამა სერაფიმე ამბობს: "საგადასახადო ასეთ მაღაზიებში არ შედის. სახელმწიფო სადაც ხედავს, რომ საეკლესიო ნივთები იყიდება, იქაურობას არ ეკარება". საგადასახადო სისტემა საეკლესიო მაღაზიების მიმართ, ერთი შეხედვით, კანონიერი მოტივითაა "გულგრილი" - მათზე პასუხისმგებელი მხოლოდ საპატრიარქო უნდა იყოს. თავის მხრივ კი, საპატრიარქოს არანაირი მექანიზმი არ გააჩნია, კერძო პირების მიერ გახსნილი საეკლესიო მაღაზიები აკონტროლოს.

საპატრიარქოს კონტრაქტორი მაღაზიები, მაგალითად "წმინდა კუთხე", "მართლმადიდებელი", "მადლი" და ა.შ. - უშუალოდ სასულიერო პირების ან მრევლის მიერაა გახსნილი. მამა სერაფიმე ჭედია ამბობს, რომ კონტრაქტორი მაღაზიების არსებობას საპატრიარქო იმიტომ უწყობს ხელს, რომ ხალხი დასაქმდეს, თორემ მათგან შემოსავალი "მცირედია". "ზოგ მფლობელს მრავალშვილიანი ოჯახი ჰყავს და ხელს ვუწყობთ, რომ მაღაზია გახსნას, ტვირთის განბაჟებისას სპეციალურ წერილსაც ვატანთ, რომ კონკორდატით გათვალისწინებული შეღავათებით ისარგებლონ". მაღაზიების შემოსავლებს, საგადასახადო უწყების გარდა, ვერც საპატრიარქო აღრიცხავს, იმის გამო, რომ საეკლესიო მაღაზიების უმეტესობაში სალარო აპარატი არ დგას. კანონით საგადასახადო შეღავათები არავის ათავისუფლებს სალარო აპარატით ქვითრის ამობეჭდვის ვალდებულებისგან. საგადასახადო კოდექსის შესაბამისად, ვინც მომხმარებელთან ნაღდი ფულით ახორციელებს ანგარიშვალდებულებას, მოვალეა, ქვითარი გასცეს.

საპატრიარქოს მაღაზიებში გასაყიდად შეტანილი ნივთებისა და წიგნების შინაარსი ხშირად თვითონ მართლმადიდებლურ მრევლში იწვევს დაპირისპირებას. მაგალითად, კარლო ბუაჩიძის წიგნის "მცენარეთა დაცვის ხალხური საშუალებების" გაყიდვა საპატრიარქოს მაღაზიაში დავით აღმაშენებლის სახელობის მართლმადიდებლური მრევლის კავშირმა გააპროტესტა. მათ ვებგვერდზე www.religia.ge გამოქვეყნებულია მიმართვა: "რა უნდა შელოცვების წიგნს საპატრიარქოს მაღაზიაში?!" წიგნს მითითებული აქვს, რომ იგი კათალიკოს-პატრიარქის ლოცვა-კურთხევითაა გამოცემული. "სრულიად გაუგებარია, თუ როგორ მოხდა, რომ საპატრიარქოს გამომცემლების და ეკლესიის მწყემსის კურთხევითა და ხელშეწყობით დაიბეჭდა და გავრცელდა მაგიური შელოცვები, წყევლა-კრულვა, რომელსაც რაც არ უნდა დაარქვა - ხალხური სიტყვიერება, ფოლკლორი თუ მავნებლების შელოცვა - მაინც ბოროტი ძალის გამოვლინებად და მის იარაღად რჩება. არც ერთი სიტყვა არ არის თქმული იმის შესახებ, რომ ქრისტიანებისთვის დაუშვებელია შელოცვების წარმოთქმა და წარმართულ რიტუალში მონაწილეობა".

წერილის ავტორი მიუთითებს, რომ ამის შესახებ არაერთხელ ამცნეს საპატრიარქოს პრესცენტრს, და ასევე პატრიარქის მდივანს მამა ზაქარია მაჩიტაძეს, მაგრამ წიგნი მაინც იყიდება.

"არც ეს წიგნია გამოცემული საპატრიარქოს ლიცენზიით. ასე რომ იყოს, მას სპეციალური ნიშანი ექნებოდა ყდის შიდა მხარეს. საპატრიარქოში არსებობს სპეციალური საბჭო, მეუფე გრიგოლის ხელმძღვანელობით, რომელიც, მომართვის შემთხვევაში, ეცნობა გამოსაცემ ლიტერატურას და აძლევს ან არ აძლევს მას ლიცენზიას. თქვენ მიერ ჩამოთვლილი წიგნები კერძო ინიციატივითაა გამოცემული და არც ის მაღაზია გვეკუთვნის ჩვენ, სადაც ეს წიგნი იყიდებოდა", - განმარტავს მამა სერაფიმე.

ნათიას ამბავი კი ასე გრძელდება: "ჩვენთან სკოლაში ყველას გახვრეტილი აქვს ყურები, უკეთიათ საყურეები, მითხრეს, რომ ძალიან მომიხდებოდა სამაჯურები, მძივები და საყურეები..... "საწყალი ბავშვი, - გაიფიქრა დედამ, - აი, მორიგი ცდუნება".

ოქროთი მოვარაყებული ვერცხლის ბეჭედი, ზურმუხტის თვლებით და ნახევრადძვირფასი ქვებით მოოჭვილი სამაჯურები, მომინანქრებული საყურეები, Cristocraft-ის თვალისმომჭრელი საათები, ბალერინების და ყვავილების ფიგურები სვაროვსკის თვლებით, - მაღაზია "წმინდა კუთხე" და "მადლი" ნათიას მრავალფეროვან არჩევანს სთავაზობს.

ცდუნება ჩემთვისაც ძალიან დიდია, თუმცა ლესელიძის ქუჩაზე მდებარე რამდენიმე საეკლესიო მაღაზიაში ვყიდულობ მხოლოდ ხატს - 4 ლარად, წიგნს - 2 ლარად, და გასაღების საკიდს - 4 ლარად. არც ერთ ნივთში გადახდილი თანხის სანაცვლოდ ქვითარს არ მაძლევენ.

"ლიბერალი", მარტი, 2010