”გერმანიაში საქართველოს საქმე ვაკეთეთ და დავბრუნდით”

aW

aWaruli wvima da aRelvebuli zRva imis pirobaa, rom nanatri SvebulebiT kvariaTSi wasulma guldamSidebiT Cawero interviu, Tuki amas isic erTvis, rom sasurvel respondentamde sul erTi patara quCis gadaWra gWirdeba.

...batoni nodar Jvania (afiSis enaze rom vaxsenoT, alti), Cveulad instrumentze ukravs anu isvenebs, Tumca interviu SeTanxmebulia da Tavs uxerxulad ar vgrZnob.

batono nodar, bavSvobaSi solfejio Tu giyvardaT?

solfejio gulwrfelad miyvarda, gansakuTrebiT ki karnaxis wera. musikaluri aTwledi davmTvare. marTalia, saswavlebeli TerTmetwliani iyo, magram mas mainc aTwleds eZaxdenen. Cemi pedagogi SoTa SaniZe gaxldaT, romelic gansakuTrebuli simkacriT gamoirCeoda da amitomac gakveTilze moumzadebeli arasodes mivdiodi. iZulebiT Tu nebiT, mTeli bavSvoba musikaze davdiodi. Zalian energiuli viyavi, megobrebi da garToba miyvarda da amdenad mTel dRes mecadineobas namdvilad ar vuTmobdi.Mes is periodi iyo, roca qalaqSi uamravi koncerti imarTeboda da maTze dasaswrebad rixteri, ostraxi da maTi donis musikosebi Camodiodnen. Aase rom, aramxolod musikaluri saswavleblis meSveobiT iRebdi ganaTlebas.

weliwadSi orjer aTwledSi saswavlo gegmis mixedviT koncertebi imarTeboda. Tumca, me imdenad vRelavdi xolme, rom masSi monawileoba CemTvis did siamovnebas namdvilad ar warmoadgenda. 11 wlisa Cemi pedagogis mier Camoyalibebul kvartetSi gavwevriandi. maSin violinoze vukravdi. saviolino repertuari Zalian mravalferovania, amitom saswavlad da instrumentis dasauflebalad violinos klasis aReba jobda. altze Cemi arCevani mxolod konservatoriis bolo kursze SeCerda, rac erTma SemTxvevam ganapiroba.

...moskovSi kamerul orkestrSi vukravdi violinoze. altisiti avad gaxda da swored maSin davukari pirvelad altze. Cemi arCevani didwilad am instrumentis saocrad momxiblavma bgeram ganapiroba. Mme Tu mkiTxavT alti kacia, qali rom iyos SesaZloa verc ki damekra masze. profesiuli TvalsazrisiTac altiT metad SemeZlo winsvla, radganac masze arc ise bevri musikosi ukravs. Tavidan rom miwevdes instrumentis arCeva, isev altis vamjobinebdi.

1966 wels ukve kvaretetis wevri gavxdi da mas mere arc damitovebia igi. sCveviaT musikosebs sxvadasxva orkestrebSi gadasvla, me ki 40 welia saxelmwifo simebiani kvartetis erTguli var. 1970 wels pirvelad momces klasi konservatoriaSi. dResdReobiT ki kvartetis yvela wevri konservatoriis profesorebi gaxlavarT da musikosTa axal Taobas vzrdiT. Zalian safrTxiloa mowafesTan urTierToba, SeiZleba igi Senze niWieri aRmoCndes da ar unda Seaferxo misi winsvla.

sxva profesiaze arasodes gifiqriaT?

musikaluri aTwledis damTavrebis Semdeg, samedicino institutSi mindoda swavlis gagrZeleba. megona, Cemgan kargi qirurgi gamovidoda. Tumca, musikadmi didma siyvarulma mainc sZlia da sabolood konservatoriaSi Cavabare. mama, arCil Jvania, SesaniSnavad ukravda jazs miuxedavad imisa, rom musikaluri ganaTleba ar hqonia. igi profesiiT inJineri iyo. deda, Tina maWavariani ki eqimi gaxldaT. igi Tavidan konservatoriaSi swavlobda, magram mSoblebis gadasaxlebis Semdeg koservatoriidan daiTxoves da samedicino institutis studenti gaxda. SeiZleba iTqvas, rom mama mTeli cxovreba ukravda. ase var mec.

kvartetSi muSaoba albaT garkveul specefikasTan aris dakavSirebuli. mainc ra gansakuTrebul profesiul unarebs moiTxovs igi da ras niSnavs kargi akompanireba?

namdvilad gagvimarTla, rom kvartetis TiToeuli wevri kargi Semsulebelia. bedma gagviRima im TvalsazrisiTac, rom germaniaSi SevZeliT moRvaweobis gagrZleba da amiT kvarteti SevinarCuneT. amaSi didi roli Cvenma erTsulovnebamac Seasrula.

oTxive kargi megobrebi varT. eqspromtad sxvadasxva interpretaciebs vasrulebT xolme koncertze da es marTlac sasiamovno procesia. erTmaneTis SesaniSnavad gvesmis da ar gviWirs erTmaneTis ganwyobis akompanireba. koncertis Semdeg oTxivem zustad viciT ra xarvezi gvqonda Sesrulebisas. amaSi, ra Tqma unda, interpretacias vgulsxmob da ara Sesrulebis teqnikas. Cven vukravT yovelTvis kargad, magram gvaqvs aRmafrenebi. es damokidebulia msmenelze, Cvens ganwyobaze, xan me ar var Sesabamis xasiaTze, xan romelime maTgani. Tumca aris koncertebi, rodesac oTxive erTnairad kmayofilebi da nasiamovnebi varT. aseTi koncerti, magaliTad, 31 marts gvqonda. es marTlac aRmafrena iyo oTxivesTvis.

kidev rac gvaerTianebs aris is rom, sami bavSvic rom ijdes darbazSi, iseTive mondomebiTa da pasuximgeblobiT vukravT, rogorc savse darbazis winaSe wardgenisas.

roca ukravT orkestrSi, ramdenad grZnobT Tqvens wil pasuximgeblobas da ramdenad iziarebT orkestris warmatebas?

rodesac 40 welia kvartetSi ukrav, orkestrSi komfortulad Tavs namdvilad ver grZnob. Tumca, gulwrfelad getyviT, rom marTlac sasiamovno iyo CemTvis saqarTvelos saxelmwifo kamerul orkestrSi muSaoba. Tanac amiT materilaurad gadavrCine Cemi ojaxica da kvaretetic.

aba dafiqrdiT, kargi orkestranti rom iyo, cota ambavia?! sulac ar aris aucilebeli solisti gamoxvide. rac meti musika gaiJRerebs, miT ufro mSvidobiani gaxdeba samyaro. soloc damikravs inglisis orkestrTan erTad da da vaRiareb, marTlac gansakuTrebuli SegrZnebaa, magram kvarteti Cemi cxovrebaa.

ojaxSi marto Tqven xarT profesionali musikosi?

Cemi meuRle salome gabunia, profesiiT baskologi, kompozitor nodar gabunias ZmisSvilia. igi Zalian musikaluri adamiania, sxvagvarad albaT warmoudgenelicaa Cemi gauTavebeli mecadineobis mosmena. 29 welia erTad varT. meSinia xmamaRla rom vTqva gamimarTlameTqi, magram es marTlac asea. rom ara Cemi meuRle, me ver gavZlebdi germaniaSi. igi kargi mosaubre da SesaniSnavi msmenelia. axla rom viyo dasaqorwinebeli, isev masTan Sevqmnidi ojaxs. Cven ori Svili gvayavs - elene da arCili. orive SesaniSnavad ukravs gitarasa da fortepianoze, Tumca profesiad musika arc erTs aurCevia.

rogorc odisei dimitriadis qaliSvili ixsenebs, saberZneTSi wasvlis win musikoss ganucxadebia “Cemi wasvlis droa”….. mere ki saberZneTidan Svilebs werda, “minda Sevexo qarTul miwas, rogorc miTiuri anteosi”. rogor gadawyda Tqveni kvartetis wasvla germaniaSi da ramdenad gagiadvilaT ucxo qveyanasTan Segueba?

1993 germaniaSi gastroliT gavemgzavreT da Tamazi baTiaSvilis garda yvelani davbrundiT. erTi wlis ganmavlobaSi igi sxva musikosiT CavanacleT. mere ki kvartetis danarCeni wevrebic gavemgzavreT. piradad Cemi wasvla qveyanaSi Seqmnilma mZime ekonomiurma mdgomareobam ganapiroba, rasac Tan SemoqmedebiTi kontaqtebis gawyveta daerTo. sabWoTa periodSi uamravi miwveva gvqonda sxvadasxva qveynebidan, magram 90-ian wlebSi Cven praqtikulad SemoqmedebiT vakuumSi aRmovCndiT. yvelaferi gakeTda imisTvis, rom germaniaSi kvarteti kvlav Sekrebiliyo.

minda aRvniSno, rom Cven manamdec bevri SemoTavazeba gvqonda sxvadaxva qveynebisgan darCenis Taobaze, magram azrad ar mogvsvlia saxlis da megobrebis datoveba. Tumca, rodesac Zalian gagviWirda, savsebiT zedmeti iyo uazro patriotizmis gamoCena. kvartetis qveyanaSi darCeniT aravis araferi miemateboda. Cven ki wavediT da saqarTvelosTvis gavagrZeleT moRvaweoba. dResdReobiT Cveni kvarteti iseTi popularulia, rom germaniaSi qarTvels rom axseneb mevioline hgoniaT. yovelTvis saqarTvelos saxeliT gamovdiodiT, arc erTi koncerti germaniis saxliT ar dagvikravs. amas afiSebic mowmobs. Cvens kvartets wasvlamdec icnobdnen evropaSi da garkveulwilad amanac gagviadvila iq moRvaweoba.

Cven emigrantebi ar gvqvia, pasportic ki ar gamogvicvlia. arc erTi wuTi iq myof qarTvel muskosebs uqmad ar dagvikargavs. germaniaSi gamoSvebuli gvaqs “ce-de”, romlis gareSec warmoudgenelia impresarioebTan muSaoba. Cven marTalia wavediT, magram bevr axalgazrdas SevuwyveT xeli, rom kargi ganaTleba mieRo. araerTi musikosi CaviyvaneT germaniaSi aspiranturaSi swavlis gasagrZlebelad.

dabrunebas Tu apirebT?

Cven vbrundebiT. vapirebT saqarTvelos sxvadaxva soflebSi da qalaqebSi bavSvebisTvis davukraT. wlebis ganmavlobaSi hqonda Cvens kvartets es tradicia. Cven yovel wels CamovdiodiT saqarTveloSi, davdiodiT sxvadasxva kuTxeebSi da koncertebs vmarTavdiT. axalcixeSi skolis darbazSi vukravdiT xolme. me vityodi, rom iqauri pedagogebi namdvili gmirebi arian. isini mTel energias da enTuzmiazms bavSvebis aRzrdaSi debdnen maSin, roca mZime mdgomareobis gamo saqarTvelodan bevri wavida.

rogorc wesi, Soba-axali wlisTvis TbilisSi vgegmavT koncerts. martSi 60 weli Semisrulda da Cemi megobrebis gadawyvetilebiT quTaissa da TbilisSi gavmarTeT koncerti. SarSan seqtemberSic vaton kaxiZis mowveviT TbilisSi davukariT. pirveli ganyofileba Cven SevasruleT, meore ki kamerulma orkestrma. ase rom, Cven saqarTveloSic iseve vmRvaweobT, rogorc germaniaSi.

minda gulwrfelad avRniSno, rom qarTveli msmeneli saukeTeso msmenelia. aq yvelaze metad vRelavT xolme da ara imitom rom mSobliur qalaqi vukravT. esmiT musika da ai, eg aris mTeli ambavi. musikosis bedniereba isaa, rom mas msmeneli hyavs. am bednierebiT ki Cveni kvarteti ganebivrebulia. amitomac qarTvelis msmenelis Cemeuli Sefaseba namdvilad ar aris gadaWarbebuli.

koncertis Semdeg visi azri gainteresebT yvelaze metad?

yoveli konceretis, gastrolisa Tu turnes Semdeg vinaxavT rogorc kirtikul presas, aseve pozitiur recenziebs. sazRvargareT sakmaod kvalificiuri mimoxilvebi iwereba, Jurnalistebi marTlac Tavis saqmis profesionalebi arian. saqarTveloSi ki koncertis meore dRes, SesaZloa, aseTi fraza naxo presaSi: “Cven mets movelodiT, magram publika Tbilad Sexvda”.. savsebiT gaugebaria es fraza im Junalistsgan, romelmac partiturac ki ar icis. dResdReobiT saqarTveloSi presa veRar iZleva profesiul SeniSvnebs. CemTvis xalxis reaqcia ufro mniSvnelovania, vidre kritikosis. amsterdamSi gastrolisas Cvens koncerts sakmaod kritikuri presa mohyva, Tumca Cvenma impresariom ganacxada, rom mas Jurnalistebis azri ar ainteresebda.

yoveli koncertis mere oTxiveni vsxdebiT da vixilavT, rogor davukariT, erTmaneTs vuziarebT STabeWdilebebs.

musikaluri Janrebi, romelsac usmenT

Cven sxva saukunidan movdivarT. ise swrafad viTardeba samyaro, SeiZleba iTqvas, rom Cemi Taoba preistoriuli xanisaa. kalsikuri jazs vusmen, miyvars samba, frenk sinatra, iv monatani, Carli Caplinis melodiebi...

iyo periodi, roca Cemi Svili metals usmenda da, SeiZleba iTqvas, Zlivs gadavitane is periodi. verc “quin”is musikas vusmendi, magram Cemi Svilis wyalobiT dRes maTi Semoqmedebis didi Tayvanismcemeli var da vaRiare, rom arCils namdvilad kargi musikaluri gemovneba aqvs.

amboben, is rac 20.000 dolarze metad iyideba, ujve jazi aRaraa. SeiZleba Tu ara igive iTqvas klasikur musikaze?

axla yvelferi komerciaze gadavida, ar SeiZleba 180 koncerti guliT da suliT daukra. amitomac erT qalaqSi Znelia koncertebis gamarTva. weliwadSi sam programaze mets xom ver moamzadeb? amdenad turneebi da gastrolebi musikosTa Semoqmedebis aucilebeli nawilia.

rac Seexeba klasikuri musikis popularizacias, me vityodi rom es musika rCeulebisTvisaa. kameruli imitomaa, rom mas xuTasi adamiani usmens da ara aTasobiT. Tumca, arian adamianebi, vinc dauRalavad iRwvis imisTvis, rom klasikur musikas meti msmeneli hyavdes. amis saukeTesi magaliTia, Tundac, eliso bolqvaZe da misi festivali TelavSi, liana isakaZe da borjomis festivali, manana doijaSvili, vato kaxiZe. me ar vici amas ramdenad afasebs sazogadoeba, magram isini udavod did saqmes akeTeben.

zaqaria faliaSvilis saxl-muzeumSi didi kompozitoris suraTebTan erTad kidia ilias, akakis fotoebi. vfiqrob, mniSvnelovani miniSnebaa, rom es erTi ganzomilebaa, amitom erT SekiTxvaSi movaqcev - Tqveni sayvareli kompozitori, mwerali, mxatvari...

me TviTon kiTxvis procesi mxiblavs, amitom ver CamogiTvliT sayvarel mwerlebs. ase rom mivyve, SeiZleba ilia ar vaxseno, vaJa, akaki?! romel mweralsac vkiTxulob, im wuTSi misiT var gatacebuli.

rac SeexebaT sayvarel kopozitorebs, isini Zalian bevria, magram mainc gamovarCev haidns, mocarts, baxs, SotkoviCs, cincaZes, gabunias.

rogoria Tqveni msoflio ruka: qveynebi, romlebmac Tqvenze waruSleli STabeWdileba moaxdines da adamianebi, romlebTanac Sexvedra arasodes dagaviwydebaT?

marTlac umaravi qveyana maqvs movlili rogorc kvartetTan, aseve liana isakaZis orkestrTn erTad. SeerTebul StatebSi swored orkestrTan erTad vimogzaure, samxreT amerikaSi ki kvarteti gavemgzavreT gastrolebze. movlili gvaqvs TiTqmis mTeli evropa.

uwin umetesad moskovSi, kompozitorTa kavSirSi an konservatoriis did an mcire darbazSi vmarTavdiT koncertebs. mTeli musikaluri elita eswreboda xolme Cvens gamosvlebs, piradad Sevxedrivar SostakoviCs. festivalebze cnobil meviolinesTan kremerTan erTad gamovdiodiT. maTTan urTierToba marTlac dauviwyaria.

aramusikosebi, rodesac visvenebT, musikas vusmenT xolme. TqvenTvis ra aris gantvirTvis yvelaze kargi saSualeba?

Tavisufal dros vkiTxulob an vukrav, sxva meti araferi vici. saxlSi roca var sul vukrav da ase visveneb xolme. Tanac xelebs vavarjiSeb, samuSao forma rom ar dakargon. miyvars baxis Sesruleba, axali nawarmoebebis dakvra. mogexsenebaT, Sesrulebis teqnika dRes ukve problemas aRar warmoadgens. interpretacia ki is niWia, romliTac musikosebi erTmaneTisgan gansxvavdebian. nawarmoebis axleburad danaxva da Sesruleba gulidan modis da ara tvinidan. amowuruli rom ggonia nawarmoebi, naxav rom kidev dagrCa masSi raRac aRmouCeneli. amas yvela musikosi unda eswrafvodes. amitomac dakvra CemTvis mxolod saqmianoba ar aris.

garda musikisa, turizmi mitacebs, TiTqmis mTeli saqarTvelo maqvs Semovlili. iaxta myavda Tbilisis zRvaze. miyvars Txilamurebi, curva.

gadaRebuli var dimitri baTiaSvilis mxatrul filmSi “carieli bina”, romelSic erT-erT mTavar rols vasruleb. es ise...

ras niSnavs qarTvelebi musikaluri eri varT?

arc erT qveyanaSi imdeni ansambli da musikalurad niWieri adamiani ar aris, ramdenic saqarTveloSi. garSemo yvela mReris, yvela ukravs da, ra Tqma unda, marTebulia imis Tqma, rom qarTvelebi musikaluri eri varT. gasaocaria, germanias imdeni geniosi musikosi da filosofosi hyavda da exla es procesebi sul Camkvdaria.

minda aRvniSno, rom Cveni eris gansakuTrebul musikalurobaSi xalxur musikas vgulisxmob, verdis doneze varT am TvalsazrisiT. zaqaria faliaSvilma swored xalxur motivebze aago mTeli Tavis Semoqmedeba. ganumeoreblia misi ariebi, Tumca msoflio musikalur saganZurSi mainc xalxuri SemoqmedebiT SegviZlia Tavis mowoneba.

rusudan ruxaZe,

kvariaTi, 2005 weli

interviu Sesulia wignSi "saqarTvelos simebiani kvarteti" (avtori manana dumbaZe)

სამუდამო ტყვეები

mura daTvi (Ursus arctos) kojrisken mimaval gzaze, tabaxmelis restornis ezoSi ori wlis ganmavlobaSi cxovrobda. ramdenime Tvis win ki restornis TanamSromlebma mkvdari naxes.

“klientebica da TanamSromlebic daTvs veWidebodiT xolme da verTobodiT. mere Zalian gaavda, erTi ucxoeli Jurnalisti gvyavda stumrad da kinaRam imsxverpla. Aamis Semdeg galiaSi davamwyvdieT. gviCivles kidec, daTvs awvalebeno. arada movla-patronobas ar vaklebdiT. ramdenime Tvis win ki galiaSi mkvdari vnaxeT.” – hyveba restornis TanamSromeli. daTvis carieli galia ki tabaxmelis restornis ezoSi axlac dgas.

daTvebis datyvevebis faqtebs arasamTavrobo organzacia “nakresi” 1995 wlidan ikvlevs. maTi monacemebiT, dReisTvis saqarTveloSi daaxloebiT 30 tyve daTvia. maTi umetesoba restornebSi da gzispira benzingasamarT sadgurebSi hyavT gamomwyvdeuli. daTvebis tyved yofnis mizani ZiriTadad klientebis mozidvaa. daTvebTan erTad muSaobiT fotografebic dainteresdnen. zafxulobiT zRvispira, zamTrobiT ki _ samTo kurortebze xSirad waawydebiT fotografs wiTuri wveriT da mura daTvis beliT.

proeqtis “tyve daTvebis Sefaseba saqarTveloSi” menejeri irakli kucia aRniSnavs, rom maT mier Catarebuli monitoringis Sedegad aRmoCnda, rom darRveulia tyve daTvebis kvebis da higienis reJimi, usafrTxoebis zomebi, xSiria maTi wvalebis faqtebic. Mmisi TqmiT, “datyvevebul daTvebs, darRveuli reJimis gamo, nevrotuli darRvevebi aReniSnebaT, CawiTlebuli aqvT Tvalebi, mousvenrad moZraoben momcro zomis galiebSi. maTi galiebis ganTavseba gzatkecilebis piras, sadac gamudmebuli xmauri da xalxmravlobaa uaryofiTad moqmedebs daTavebis fsiqikaze da janmrTelobaze”.

proeqtis TanamSromelTa mier mogrovili informaciis Tanaxmad, tyve daTvebi momcro galiebSi arian gamomwyvdeulni da narCeni sakvebiT ikvebebian. bunebriv pirobebSi ki maTi kveba mravalferovania, rac cxovelur sakvebTan da mwerebTan erTad kenkras, xis fesvebs, sokos da sxva mcenareul sakvebsac gulisxmobs. galiebi umeteswilad mcire zomis (1.5X1.5) rkinis konstruqciebs warmoadgens. zog SemTxvevaSi masSi ar aris zamTris TavSesafari da arc gadaxurulia.

“rac yvelaze savalaloa, daTvebis umetesobas, rogorc ki izrdeba, klaven. daTvis movla gacilebiT rTulia aseT pirobebSi, vidre belis... kidev erTi mniSvnelovani faqti, tyve daTvebis didi nawili mepatroneebTan brakonierobiT xvdebian. restornisa da benzingasamarTi sadguris mepatroneebTan es daTvebi an nacnobi monadireebisgan an Sav bazarze SeZenis Sedegad arin moxvedrilni.“ – ambobs irakli kucia.

“nakresis” monacemebiT, dReisaTvis saqarTveloSi 600-mde mura daTvia SemorCenili. kanonis “saqarTvelos “wiTeli nusxisa” da “wiTeli wignis” Sesaxeb” me-11-e muxli ganmartavs, rom “akrZalulia yovelgvari qmedeba, romelsac SeiZleba mohyves gadaSenebis safrTxis winaSe myof gareul cxovelTa daRupva, raodenobis Semcireba, maTi sabinadro garemos... darRveva”. 1996 wels miRebuli kanonis “cxovelTa samyaros Sesaxeb” me-20 muxlSi ki miTiTebulia, rom msgavsi qmedeba kanoniT isjeba. iqve naTqvamia: “gareuli cxovelebi, romlebsac fizikuri an iuridiuli pirebi inaxaven tyveobis an naxevrad Tavisufal pirobebSi, bunebrivi garemodan maTi amoRebis licenziis da maTi SeZenis kanonierebis damadasturebeli sxva sabuTebis gareSe, iTvlebian ukanonod SeZenilebad.” (muxli 35).

“nakresis” TanamSromlebma sul 25 tyve daTvi moinaxules da maTi mdgomareobis Sesaxeb aRwerilobiTi dokumenti da monacemTa bazac Seqmnes. rogorc irakli kucia ganmartavs, daTvebis arc erT mflobels ar aRmoaCnda oficialuri sabuTi daTvis warmoSobisa da yolis nebarTvis Sesaxeb, rac kanondarRvevaa. “kanoni amis Sesaxeb arsebobs, magram igi konkretikas moklebulia. amasTan, daTvebis datyvevebis tradicia saqarTveloSi ar arsebobda, es axali tendenciaa. amdenad, es sakiTxi Seswavlili ar aris garemos dacvis saministros mier, romelic am probelmasTan dakavSirebiT naklebprincipulia.”

saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministros biomravalferovnebis dacvis samsaxuris ufrosis ana ruxaZis ganmartebiT: “mura daTvi saqarTvelos wiTel wignSi mxolod 2006 wels Sevida. amitomac gaurkvevelia, ramdenad exebaT administraciuli sasjeli manamde datyvevebuli daTvebis mflobelebs. administraciuli kodeqsis Tanaxmad, mepatroneTa dajarimeba realurad problemas ver moagvarebs. amasTan, daTvebis konfiskaciis SemTxvevaSi, maTi dabruneba tyeSi veRar moxerxdeba. uamravi kvlevaa Catarebuli msoflioSi tyved gazrdili cxovelebis Sesaxeb. tyve daTvebi veRarasodes SeZleben bunebriv garemosTan Seguebas da male daixocebian. xel-fex gvikravs isic, rom saqarTveloSi jerjerobiT ar arsebobs daTvebis TavSesafari.”

kanonis Tanaxmad, mura daTvis bunebrivi garemodan mowyveta mxolod maTi gadarCenis an samecniero kvlevebis mizniTaa nebadarTuli. Aana ruxaZis TqmiT ki, samecniero kvlevebi daTvebze uaxlesi meTodebiT tardeba, rac ar moiTxovs maTi bunebrivi garemodan mowyvetas. “ase rom, yvela daTvi, romelic dResdReobiT kerZo sakuTrebaSia, ukanono tyveobaSi imyofeba. maTi yolis Sesaxeb nebarTvas da licenzias arc erTi struqtura ar iZleva,” – dasZens igi.

mura daTvebis kerZo sakuTrebaSi yola, maTi adgilsamyofelis miuxedavad, saxelmwifosTvis danaSauli da kanondarRvevaa, daTvebisTvis ki samudamo tyveoba.

2007 წელი

Clean Hands Campaign

Washington D.C. is amongst the capitals of the great states where the national flags are waived as a sign of pride and not of the protest. The American flags posted in the streets, offices, balconies and windows are not annoying anybody. “If patriotism can be democratic and international, that that’s good enough for me.” We could put these words of the contributing editor of the “Vanity Fair” – one of the most popular magazines in the US without quotation marks here. This is the lifestyle of Americans. This is the way they live and as citizens pay no less attention to the snow falls and the ice in the streets.

No one smiles on these words here

Snow falls were very much awaited for Washingtonians up to recent days. Schools, airports, and offices shut down due to the upcoming snow storms. The “Snow Storm” is just the snow fall or the rain for us. City authorities are all mobilized working around the clock. Together with economic and political shifts the readiness of the road cleaning vehicles are the kea stories of all the news programs.

There is one big black man asking for money in Downtown Washington. He’s asking for the quarter (25 cents) and blesses everyone who passes by. “My name is Bob and I’m homeless” this is all that is written on his small desk. The number of the homeless is not a lot, nor is it few to stay without the public concern. One of them has died before the temperature dropped to freezing. The local authorities expressed their condolences saying that there has been delay in building of the shelters for homeless. The second day you could see the number of these shelters built in the different parts of the city where sometimes you can walk and never find the one who can speak English. These shelters are constructed for one season only and use very cheap wooden material and do not require any significant expenses and do not seem to be a problem for any government at all. The government tries to care for every homeless and nobody smiles here while hearing these words.

The National Headache Drug

While it is true that the campaign in the Afghanistan has shifted from the first pages of the media to its interior security still remains the number one priority for special services. Trash-cans have been removed in the Metro stations and substituted with the stronger constructions capable of withstanding certain kind of explosions. Even though nobody is afraid of Anthrax any more there are special equipments capable to alarm in case of the use of chemical or biological weapons installed in the stations and shopping malls. Every American handles his or her postage calmly that are filled with lots of bills and ads.

While riding Metro you may seriously start to think about joining “Clean Hands Campaign”, in its most trivial sense. Nobody is surprised by the ads in the Metro trains telling you that the first thing one has to do when he or she comes home is to wash their hands. And if you don’t know how to do it, you can visit a web site specially designed for this purpose. (http://www.washup.org/). After that it is less surprising whey the “National Headache Association” has been established.


Security or Freedom?

The bus traffic that was halted due to September 11th events has been restored in Pentagon and it is reopened with the new design. Still there are lots of restrictions for pedestrians there. The re-construction of the Pentagon building is still underway. Over the building as well as everywhere in the city you can always see the patrol helicopters.

The human freedom has become the issue once and again here. Law enforcements got the expanded investigation and interrogation rights. Lots of students of Arab origin were questioned already by police and Federal Bureau of Investigation (FBI). This caused the resentment of the human right activists. Many universities offered legal services to these students. The opinion of the Government suggests that when the country is in war, security is the number one priority. According to the human right activists there is no value in security without freedom.

State – a new choice of youth

Private companies trying to recruit new graduates from the top American universities face a new competitor – the Government. According to “Bloomberg News” there has been significant increase of demand for the Universities that offer degrees in international relations and/or public management. The Head of Career Service of the Johns Hopkins University School of Advanced International Studies, Ron Lumbert said: “There used to be a perception that the private sector created more change in the world than the public sector… That's starting to swing back, and people are seeing the government as playing a very important role in the future."

The Harvard Kennedy School specializing on public administration also lucked the student interest towards the public service. “Even at a place like the Kennedy School, which has a public-service mission, we've had trouble attracting our students to government work… since Sept. 11, there are a lot of suggestions that that is changing." said Steve Kelman professor of the School.

Dead or Alive for Eight Dollars

There are number of new books on the shelves printed after September 11. “The Heroes of New York Tragedy” tells the story of those who showed their courage and dedication including the Mayor Rudolph Gullianni and the firefighters as well. Americans know the value of the brave hearts and the publishers know the supply-demand rules.

This is why nobody is afraid of the name of Osama Bin-Laden any more. Along the Federal Triangle you can get a tee-shirt for eight dollars with the picture of Bin-Laden and the text: “Dead or Alive?” This is neither the question nor the alternative to citizens. This is the overcoming of fear; this is what made the operation in Afghanistan the primary business of the Government and not of ordinary people.

One of the latest video tapes of Bin-Laden that was distributed by Al Jazeera TV Station could not avoid mocking on several leading US stations. One of the talk shows on Channel 9 broadcasted the excerpt of this tape and then an American dressed in shorts emerged from the background of the scene shouting: “Come on man, don’t torture me in this heating. I tolled you that its is not good! Ok, let’s do the new tape” Not only the staff of the TV company but majority of Americans did not like the way Number One Terrorist looked that day.

Planet as a Gift

Americans still have not finished their Christmas and New Year shopping. There is hysteric discount on the way. Someone (certainly not a lazy one) calculated that the Americans will use so much gift packing paper in these days that will be enough to pack our planet completely. As a Saint Valentines day approaches there are lots of greeting cards and romantic readings appearing.

On January 21st Americans celebrated the birthday of the Martin Luther King Junior. Several human rights demonstrations and lots of prayers were held in the city. The most quoted words today were the famous words of him delivered on August 28, 1963: 'we hold these truths to be self-evident, that all men are created equal.’... I have a dream that my four little children will one day live in a nation where they will not be judged by the colour of their skin but by the content of their character.” And today when you ask the big black man Bob how is he getting on he like thousands of other Americans replies: “I am fine.” All he dreams of is his own apartment.

January 21st, 2002
Rusudan Rukhadze-Tsutskiridze
From Washington D.C. for the “Georgian Times”

ჩოხა-ახალუხში გამოწყობილი ამერიკელი

ამერიკის შეერთებული შტატების სხვადასხვა ქალაქში, არცთუ იშვიათად, წააწყდებით აფიშას: ”მოცეკვავე წერო - ქართული ცეკვა და სიმღერა.” კონცერტებს, ძირითადად, ესწრებიან ამერიკელები, რომელნიც აღფრთოვანებას ვერ მალავენ და ხშირად, გრძნობამორეულნი ტირიან კიდეც. კონცერტის დაწყებამდე სცენაზე გამოდის ჩოხა-ახალუხში გამოწყობილი მამაკაცი, რომელიც მაყურებელს მოუთხრობს ლეგენდას, რატომ დააგვიანდათ ქართველებს ღმერთთან მისვლა მათი წილი მიწის მისაღებად. თუმცა, მთავარი ამ ამბავში მხოლოდ დასასრულია -დაგვიანებულებს ერგოთ ის, რაც უფალს თავისთვის ჰქონდა გადანახული.

ეს კაცი ამერიკელი ვიქტორ სირელსონია, რომელიც, თითქმის სამი ათეული წელია, ქართული ფოლკლორით არის გატაცებული. მას საათობით, გატეხილი ძილის ფასადაც კი შეუძლია, უსმინოს ”მრავალჟამიერს” და ”იავნანას”. თავადაც მღერის, ჩოხასაც იხდენს და ცეკვავს კიდეც.

მათემატიკოსი კაცის ცხოვრება თითქოს სხვაგვარად უნდა წარმართულიყო, მაგრამ განსაკუთრებული არითმეტიკული ნიჭით დაჯილოებული ადამიანისთვის ამქვეყნად საინტერესო გაცილებით მეტი აღმოჩნდა, ვიდრე ამის დათვლა თავად შეეძლო. 6 წლის წინ ვიქტორმა ნიუ-იორკში სუხიშვილების ანსამბლის მოცეკვავე მერაბ წერეთელი გაიცნო. ეს იყო პირველი ცოცხალი შეხება ქართულ ფოლკლორთან. მანამდე კი იყო დაუკმაყოფილებელი ინტერესით აღსავსე წლები, საქართველოზე შეყვარებულ ამერიკელს დღმდე ახსოვს 35 წლის წინათ ფილარმონიაში ნანახი ქართული ცეცხლოვანი ცეკვით მიღებული შთაბეჭდილება. მას შემდეგ, დიდი მონდომებისა და წვალების შედეგად, ნიუ-იორკში ძლივს მიაგნო ქართულ ხალხურ სიმღერაზე დაწერილ ორ წიგნს.

”თანდათან ვხვდებოდი, რომ თავდაპირველად გულით უნდა იგრძნო ის, რასაც შემდეგ ქართული ცეკვითა და სიმღერით გამოხატავ. ამ შემთხვევაში ხელს და ფეხს ვერ უბრძანებ, ასე ან ისე შეასრულოს ნახაზი.” - აღნიშნავს სირელსონი, რომელიც ჩინებულად იცნობს ბალკანურ, ირანულ, არაბულ თუ სხვა ქვეყნების ფოლკლორს. ”მათთან შედარებით ქართული სიმღერა მეტად ტკბილხმოვანი და ამასთან სევდიანია. მიუხედავად იმისა, რომ ქართველებს განსხვავებული განწყობის სიმღერები გაქვთ, ყველა მათგანს თითქოს ორი რამ აერთინებს - გული და გრძნობა. ” - დასძენს იგი.

მერაბ წერეთლის შემდეგ სირელსონმა მოცეკვავე დათო გოდერიძე გაიცნო და ნიუ -იორკში მოღვაწე ქართული ცეკვისა და სიმღერის ანსამბლის რეპერტუარი გაამრვალფეროვნა.

ვიქტორ სირელსონი იხსენებს რამდენიმე თვის წინ ამერიკაში გამართულ ჯემალ ჭკუასელის ანსამბლის გასტროლებს. სადაც ელექტრონული მუსიკა ჟღერდა. ამერიკელი ხელოვანი მიიჩნვეს, რომ ეს ქართული ფოლკლორის რაღაც ახალ ჟანრს ან მიმართულებას მისცემს დასაბამს. ვიქტორ სირელსონმა, დიდი ინტერესის მიუხედავად, ვერ მოახერხა ენახა სუხიშვილების ნაციონალური ბალეტის განახლებული პროგრამა, მაგრამ, ფიქრობს, რომ ”სიახლე ყოველთვის კარგია, თუკი ამას პროფესიონალი მოჰკიდებს ხელს.”

ადამიანს, რომელიც მართლაც დიდ და კარგ საქმეს ემსახურება, ქართული ფოლკლორის ყველაზე მცირე დტალებიც კი - ხევსურული ორნმამენტი - აინტერესებს. ”მსურს, რამდენიმე მიმართულებით ვიმუშაო. მაინტერესებს ყველაფერი, რის საფუძველზეც აღმოცენდა ეს თვითმყოფადი და მდიდარი კულტურა. მიჭირს ამ თემაზე ლიტერატურის გაცნობა. ყველაფერი ქართულ ენაზეა. მე კი ქართულის შესწავლა ახლახანს დავიწყე. ჯერჯერობით მსურს, რა შეიძლება მეტი კონცერტი გავმართო და ბევრს გავაცნო თქვენი ფოლკლორი. შემდეგ კი დავწერ წიგნს, რომელსაც აუცილებლად იყიდის ის ხალხი, ვისაც ოდესმე ”მოცეკვავე წეროს” კონცერტს დასწრებია” - ამბობს ქართველი ამერიკელი.

ვიქტორმა აშშ-ს რამდენიმე შტატში უკვე გამართა ქართული ცეკვისა და სიმღერის შესახებ სემინარები დაინტერესებული ამერიკელებისთვის. როგორც კი ფინანსური საშუალება ექნება, სურს, საქართველოდან ლექციების წასაკითხად ამერიკაში ამ საქმის პროფესიონალები წაიყვანოს.

საქართველოსკენ მომავალ სირესლსონების ოჯახს (ვიქტორის მეუღლე, თბილისელი ქალბატონი ლია ბახტურიძე დღეს სწორედ სირელოსნის გვარს ატარებს) ამერიკელი ქალები ხევსურული კაბების ჩატანას აბარებდნენ. ამ დროს კი ქალბატონ ლიას, ამერიკელთა წესისამებრ, საქორწინო ბეჭედი მარცხენა ხელის არათითზე უკეთია - ”ის გულის მხარეს უნდა ატარო” - ასე სწამთ პატარა პლანეტის დიდ ქვეყანაში.

”ეს არის ჭრელი ქალაქი. ზოგან ქვისგან ნაგები ძველისძველი სახლები მოჩანს, ზოგან კი წმინდა ევროპული არქიტექტურული ნაგებობებია. აქ განსაკუთრებული მეგობრობა და სტუმართმოყვარეობა იციან. ოჯახში რამდენიმე თაობა ერთად ცხოვრობს და ესეც ერთგვარი ტრადიციაა. განსაკუთრებული სითბო იგრძნობა სახლების წინ ჩამომსხდარ ქალაქელთა მუსაიფში. მომწონს ბაზრები, სადაც ნაირნაირი სურსათ-სანოვაგეა გამოტანილი. ამ უძველესი ქალაქის მცხოვრებლებმა მშენივრად იციან ხელოვნების ფასი.”- ასეთია სირელსონის თბილისი, რომელსაც იგი რამდენიმე დღეში უკვე მესამედ დატოვებს, გაფრინდება ნიუ-იორკში და ის საქართველოსთვის და თავისი საქმისთვის იღვაწებს. კიდევ ბევრ ამერიკელს მოუთხრობს ამბავს მისთვის უკვე მშობლიურ ქვეყანაზე და არ დაავიწყდება მათი გაფრთხილება: ”თუკი ოდესმე საქართველოში მოხვდებით, ნუ შეეცდებით მასპინძლის ოჯახში ამა თუ იმ ნივთზე აღფრთოვანება გამოხატოთ. ეს ”სახიფათოა”! მას თქვენ დაუფიქრებლად, წრფელი გულით გისახსოვრებენ.”

რუსუდან რუხაძე

”ახალი ეპოქა”. 2001 წლის 10-17 აგვისტო